Thiên kiến cảm quan

Thiên kiến cảm quan nằm trong một mảng nghiên cứu lớn hơn gọi là tâm lý giao dịch, hoặc cụ thể hơn là bản năng giao dịch. Là một trong ba hình thái bản năng được phân loại, nhận định của nó cho rằng chúng ta hình thành quan điểm cá nhân từ những thông tin vốn đã có thiên kiến.

Thách thức ở đây chính là năng lực của chúng ta trong việc nhận biết rằng thiên kiến này có tồn tại và thông tin ta thu thập được có thể bị nó lấn át. Phát hiện này càng trở nên then chốt khi hầu hết mọi lựa chọn ta đưa ra mỗi ngày đều dựa vào những tín hiệu từ bên ngoài, và rất nhiều trong đó có chứa đựng thiên kiến mà ta không hề hay biết hoặc không sẵn lòng xem xét lại, mà coi thông tin đó là sự thật.

Tuy nhiên, người đó có thể đã không nhận ra là thông điệp mà mình nhận được có thể đã nhuốm màu thiên kiến, vừa làm giảm độ tin cậy của nguồn tin, vừa ảnh hưởng đến quyết định của nhà giao dịch.

Khả năng nguy cơ này xảy ra sẽ tăng đáng kể nếu thông điệp ta tiếp nhận mang tính một chiều, nhất là khi các phản chứng không được đưa ra.

Khi được nhắc đi nhắc lại đủ nhiều, người nghe (hoặc nhà giao dịch) có thể bắt đầu xem thông điệp đó là sự thật hiển nhiên, và vận dụng nó để triển khai các giao dịch.

Vậy làm sao để một người có thể giảm nguy cơ do thiên kiến mang lại trong quá trình đưa ra quyết định tài chính? Điều đầu tiên, bạn phải luôn mang tư duy xác thực thông tin, dù từ bất kì nguồn nào.

Bạn cũng cần phải có hiểu biết tốt về thị trường tài chính và những nhân tố tác động đến giá cũng như xu hướng. Ngoài ra, nhà giao dịch phải bảo đảm rằng họ không để cho quan điểm của người khác ảnh hưởng đến quyết định của mình, mà phải nghiên cứu và phân tích kỹ càng để đưa ra lựa chọn sáng suốt.

Điều này đòi hỏi bạn phải trau dồi khả năng phân tích kỹ thuật để biết cách đọc hiểu các biểu đồ giá, và sử dụng các chỉ báo kỹ thuật để hiểu vì sao thị trường lại đang có một biểu hiện nhất định.

Nên nhớ rằng, việc có được kiến thức sâu rộng sẽ giúp bạn tự tin rằng bạn sẽ dựa vào dữ liệu thực tế thay vì cảm xúc cá nhân hay quan điểm cá nhân của người khác để triển khai các lệnh giao dịch.

Một cách khác để kiểm soát thiên kiến cảm quan là thiết lập kế hoạch giao dịch. Một kế hoạch hiệu quả sẽ bao gồm những yếu tố chính sau đây:

Mức chịu rủi ro của bạn
Mục tiêu và điều bạn muốn đạt được
Nhất quán với ngân sách và chuyên môn của bạn
Kết hợp với các phương pháp quản trị rủi ro để bảo vệ tiền của bạn
Xác định các tiêu chí mà bạn sẽ bám sát khi giao dịch

Rõ ràng thiên kiến cảm quan tạo ra một thách thức đáng kể trong tâm lý giao dịch, khi mà nguồn tin bên ngoài vốn đã mang thiên kiến và có thể ảnh hưởng đến quy trình đưa ra quyết định.

Trong giới giao dịch tài chính, điều này sẽ trở nên đáng lo ngại hơn, vì phần lớn các quyết định đều phụ thuộc nhiều vào nguồn tin bên ngoài để hiểu được cơ chế vận hành của thị trường. Để nhận biết được những thiên kiến đó, bạn phải có ý thức cao và có kiến thức vững vàng về biến động thị trường.

Nhà giao dịch cũng nên bám sát một kế hoạch giao dịch hiệu quả để đối phó với thị trường dễ dàng hơn, tự tin hơn và kiên định hơn.